Choroby alergiczne skóry stanowią częsty problem dermatologiczny, który wymaga precyzyjnej diagnostyki i różnicowania z innymi schorzeniami o podobnym obrazie klinicznym. Prawidłowe rozpoznanie jest istotne dla wdrożenia odpowiedniego leczenia i poprawy jakości życia pacjentów.
Pokrzywka – gdy skóra płonie i swędzi
Pokrzywka to jedna z najczęściej występujących chorób alergicznych skóry. Charakteryzuje się pojawieniem bąbli pokrzywkowych, które są wynikiem gwałtownego wysięku w skórze właściwej. Bąble te mają tendencję do szybkiego powstawania i równie szybkiego ustępowania, nie pozostawiając blizn.
Podstawowe cechy pokrzywki:
- nagłe pojawienie się bąbli,
- intensywny świąd,
- zmienny obraz kliniczny,
- możliwość występowania obrzęku naczynioruchowego.
Wyróżniamy kilka rodzajów pokrzywki:
- pokrzywka ostra – trwająca do 6 tygodni,
- pokrzywka przewlekła – utrzymująca się ponad 6 tygodni,
- pokrzywka cholinergiczna – wywołana wysiłkiem fizycznym,
- pokrzywka z zimna – pojawiająca się po ekspozycji na niskie temperatury.
Diagnostyka pokrzywki opiera się głównie na obrazie klinicznym. W przypadkach wątpliwych lub pokrzywki przewlekłej konieczne może być wykonanie dodatkowych badań, takich jak: morfologia krwi, CRP, czy testy alergiczne.
Leczenie pokrzywki zależy od jej rodzaju i nasilenia. Podstawę terapii stanowią leki przeciwhistaminowe, które blokują receptor H1. W ciężkich przypadkach mogą być konieczne kortykosteroidy lub leki immunosupresyjne.
Warto przeczytać: Reakcje skórne po lekach – co warto wiedzieć?
Atopowe zapalenie skóry – genetyczna predyspozycja do alergii
Atopowe zapalenie skóry (AZS) to przewlekła, zapalna choroba skóry o podłożu genetycznym. Charakteryzuje się nawrotowymi zmianami skórnymi i silnym świądem. AZS często współistnieje z innymi chorobami atopowymi, takimi jak astma oskrzelowa czy alergiczny nieżyt nosa.
Główne cechy AZS:
- suchość i szorstkość skóry,
- świąd,
- zmiany wypryskowe,
- typowa lokalizacja zmian (np. zgięcia łokciowe i podkolanowe),
- przewlekły i nawrotowy przebieg.
Diagnostyka AZS opiera się na kryteriach klinicznych, takich jak kryteria Hanifina i Rajki. Pomocne mogą być również testy alergiczne (np. testy punktowe, oznaczenie całkowitego IgE).
Leczenie AZS jest kompleksowe i obejmuje:
- odpowiednią pielęgnację skóry – nawilżanie i natłuszczanie,
- unikanie czynników zaostrzających,
- miejscowe leki przeciwzapalne (np. kortykosteroidy, inhibitory kalcyneuryny),
- leki przeciwhistaminowe,
- w ciężkich przypadkach – leczenie ogólne (np. cyklosporyna, dupilumab).
Warto przeczytać: Wirus Epsteina-Barr a choroby alergiczne: nieoczekiwany związek
Wyprysk kontaktowy – skóra reaguje na czynniki zewnętrzne
Wyprysk kontaktowy to stan zapalny skóry wywołany kontaktem z czynnikiem drażniącym lub uczulającym. Wyróżniamy dwa główne typy wyprysku kontaktowego:
- wyprysk z podrażnienia – wywołany przez czynniki drażniące (np. detergenty),
- alergiczny wyprysk kontaktowy – powstający w wyniku reakcji alergicznej typu opóźnionego.
Charakterystyczne objawy wyprysku kontaktowego to:
- rumień,
- obrzęk,
- pęcherzyki,
- świąd,
- złuszczanie naskórka.
Diagnostyka wyprysku kontaktowego obejmuje:
- dokładny wywiad,
- badanie kliniczne,
- testy płatkowe (w przypadku podejrzenia alergicznego wyprysku kontaktowego).
Leczenie polega na unikaniu czynnika wywołującego oraz stosowaniu miejscowych preparatów przeciwzapalnych. W ciężkich przypadkach mogą być konieczne kortykosteroidy ogólne.
Warto przeczytać: Alergia na białka mleka krowiego – przyczyny, objawy i leczenie
Opryszczkowate zapalenie skóry – gdy alergia atakuje przewód pokarmowy
Opryszczkowate zapalenie skóry (choroba Duhringa) to przewlekła choroba pęcherzowa związana z enteropatią glutenozależną. Charakteryzuje się obecnością swędzących wykwitów skórnych o charakterystycznym układzie.
Główne cechy choroby Duhringa to:
- symetryczne, zgrupowane wykwity pęcherzowe,
- typowa lokalizacja (łokcie, kolana, pośladki),
- intensywny świąd,
- związek z nietolerancją glutenu.
Diagnostyka opiera się na:
- obrazie klinicznym,
- badaniu histopatologicznym,
- badaniu immunofluorescencyjnym bezpośrednim (złogi IgA w szczytach brodawek skórnych),
- oznaczeniu przeciwciał przeciwko transglutaminazie tkankowej.
Leczenie obejmuje:
- dietę bezglutenową,
- dapson,
- miejscowe leki przeciwzapalne.
Warto przeczytać: Niealergiczny nieżyt nosa – wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne
Rumienie – czerwone plamy o różnym podłożu
Rumienie to grupa chorób skóry charakteryzująca się obecnością czerwonych plam o różnej etiologii. Niektóre z nich mają podłoże alergiczne, inne mogą być związane z infekcjami lub chorobami autoimmunologicznymi.
Przykłady rumieni:
- rumień wielopostaciowy wysiękowy – często związany z infekcjami lub reakcjami na leki,
- rumień guzowaty – może być związany z infekcjami lub chorobami układowymi,
- rumień przewlekły pełzający – związany z boreliozą.
Diagnostyka rumieni opiera się na obrazie klinicznym, badaniach laboratoryjnych i histopatologicznych. Leczenie zależy od przyczyny i może obejmować leki przeciwzapalne, antybiotyki lub leki immunosupresyjne.
Pułapki diagnostyczne – jak nie pomylić alergii z innymi chorobami skóry
Diagnostyka chorób alergicznych skóry może być trudna ze względu na podobieństwo obrazu klinicznego do innych dermatoz. Kilka przykładów chorób, które mogą imitować schorzenia alergiczne:
- grzybice skóry – mogą przypominać wyprysk,
- świerzb – może być mylony z AZS lub pokrzywką,
- choroby pęcherzowe (np. pęcherzyca) – mogą przypominać opryszczkowate zapalenie skóry,
- ziarniniak grzybiasty (wczesne stadium) – może być mylony z wypryskiem,
- toczeń rumieniowaty układowy – zmiany skórne mogą przypominać wyprysk lub pokrzywkę.
Aby uniknąć błędów diagnostycznych, należy:
- przeprowadzić dokładny wywiad,
- wykonać szczegółowe badanie kliniczne,
- w razie wątpliwości zlecić badania dodatkowe (np. badanie mykologiczne, biopsję skóry, badania immunologiczne).
Prawidłowa diagnostyka chorób alergicznych skóry wymaga doświadczenia klinicznego i znajomości szerokiego spektrum dermatoz. W przypadkach wątpliwych warto skonsultować się ze specjalistą dermatologiem lub alergologiem. Tylko prawidłowe rozpoznanie pozwala na wdrożenie skutecznego leczenia i poprawę jakości życia pacjentów cierpiących na choroby alergiczne skóry.
Warto przeczytać: Szczepienia ochronne u dzieci a ryzyko chorób alergicznych